مقدمه
ارزشهاي اجتماعى در هر جامعه عبارت از زنجيره اى از بايدها و نبايدها در زمينه روابط اجتماعى انسانهاست كه در طول زمانها و بنا به مقتضيات اجتماعى هر منطقه سازمان يافته است . اين ارزشها به ميزان بهره مندى از شرايط مطلوب يا نا مطلوب سياسى ، فرهنگي و اجتماعى متفاوت بوده و در تعيين و تركيب آنها عواملي مانند استقلال سياسى و فرهنگى ، روابط اقتصادى و حتي شرايط اقليمى و جغرافيايى حضور داشته و بهره مندى از عامل مهم اعتقاد به اديان الهى و يا خرافي در جهت گيرى شكل و ساختار هر يك از عوامل ياد شده تعيين كننده بوده است.
حضرت زهرا(س) درجامعه اى متولد مى شود كه فاقد هر يك از عوامل مهم براى شكل گيرى يك نظام ارزشمند در تعيين ارزشهاى اجتماعى است به نحوى كه به اقرار تاريخ نگاران و پژوهشگران در تعريف از عربستان قبل از اسلام را چامعه اى بدوي و عارى از ارزشهاى انسانى دانسته كه نظام ارزشى آن مبني بر خرافه و خرافه پرستى است ، زنده ماندن در پناه كشتن ديگران ، فخر فروشى بر يكديگر و گورهاى مردگان ، دختران را در نخستين دم حيات زنده به گور سپردن و ديگر ضد ارزشهاى انسانى را كه به صورت ارزشهاى اجتماعى شكل يافته و در جان و روح مردم آن سرزمين خانه گزيده است . مردم نيز متعصبانه در ادامه اين شيوه از حيات با گذشت زمان و به قدرت معجزه كلام خداوند و اسوه حسنه اي كه از سوى ذات اقدسش مامور و سفير نجات اين مردم است معماري اولين اجتماع اسلامى به رهبرى رسول اكرم (ص) به دست اينان ميسر مى شود در اين اجتماع حضرت زهرا (س) الگوى سنت شكنى است. سنت هاى غلطى كه تنها خاص جاهليت قديم نيست بلكه در جاهليت مدرن عصر حاضر نيز با رنگ و بويى ديگر جلوه گر مى باشد.
زندگي حضرت زهرا (س) سراسر ايجاد تغيير و تحول است . تغيير سنت ها و ارزشهاى جاهلى به طور اعم و سرنوشت زنان به طور اخص مي باشد. آن حضرت الگوى سنت شكنى پيامبر(ص) در بى حرمتي و بى توجهى به شخصيت دختران و زنان است در عصرى كه دختران زنده به گور مى شوند حضرت زهرا (س) دستانش بوسه گاه رسول اللهاست. در حالي كه بى پسران با داشتن فرزندان دختر ابتر شناخته مى شوند ، فاطمه (س) كوثر است*. بى توجهى و بى علاقگى آن حضرت به زرق و برق دنيا و دلسپردگى به تجملات و ساده زيستى آن حضرت (س) و اصرار پيامبر به آن از ديگر سنت شكنى هايى است كه زنان عصر حاضر از هر زمان ديگر به آن نيازمندترند. ازدواج حضرت زهرا (س) يكى ديگر از الگوهاى سنت شكنى است حضرت زهرا (س) نه تنها الگوى سنت شكني است بكله بنيانگذار تغير دهنده محور ارزشهاى اجتماعى براي زنان نيز مى باشد. آنگونه كه از آيات و روايات استفاده مي شود حركت و موضع گيرى معصومين و اهل بيت (ع) حركتي تكامل بخش و جارى در زمانها و مكانهاست و مختص به عصر و زمان خاصى نيست . از آنجا كه لازمه تكامل انسان ارتقاء جهت گيرى هماهنگ با شرايط اجتماعى و تاريخى است لذا نقش حركت معصومين و اهل بيت (ع) در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى و تكامل آن تعيين كننده جوامع مسلمان است.
بنابر اين حضرت زهرا (س) اولاً بعنوان زن مسلمان تربيت يافته در دامن اسلام و مكتب وحى و همچنين حضور ايشان در خانه اى كه جبرئيل امين در آن حضور مى يافت و پيام خداوند را قرائت مي فرمود و ثانياً الگوى زنان مسلمان به جهت درجات كمالات روحى آن حضرت و تقرب ايشان به ذات اقدس باريتعالى به ميزاني كه زنى ديگر را ياراى رسيدن به آن درجه نيست تعيين كننده محور ارزشهاى اجتماعى است كه زنان مسلمان مي توانند برحول اين محور حركت تاريخى باشند. در بررسى هر چه بيشتر نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محورهاى اجتماعي لازم است به بررسى جنبه هاى مختلف آن پرداخته و از ابعاد زير آن را بررسى كرد:
1 – نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محور ارزش از بعد سياسى
2 – نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى از لحاظ فرهنگى
3 – نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى از نظر اجتماعى
4- نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى از بعد سياسى
5- نقش سياسى حضرت زهرا(س) به دو برهه از سرنوشت اسلام قابل تقسيم است.
1– زمان حيات حضرت رسول (ص) 2 – پس از رحلت پيامبر (ص).
الف – در اين بخش به تاريخچه زندگى حضرت زهرا(س) در دوران طفوليت و شروع زندگى سياسى حضرت زهرا(س) در سه سالگى آن حضرت (س) مى پردازيم. حضرت زهرا(س) در اين سنين در معرض يكي از سخت ترين آزمايشهاى مسلمانان در راه ايمان خود يعني واقعه شعب ابى طالب قرار گرفتند.
پس از آن ايشان شاهد دشمنى ها و كارشكنى هاى دشمنان اسلام بودند.
زندگي آن حضرت در خانه اى آغاز شد كه كانون مبارزات مختلف سياسى عليه كفر و شرك و نفاق بود. پدر و همسر ايشان در كوران تلخ جنگها و مبارزات اسلام عليه كفر فرمانده ، صف شكن و تعيين كننده سرنوشت اسلام بودند حضرت فاطمه (س) در اين حوادث يار و ياور و همراه ايشان بودند و با تكيه به رهبرى مسلمانان توسط پدر گرانقدرشان مشكلات را يكي پس از ديگرى پشت سرگذاشته .
ب – در بخش دوم از زندگى سياسى حضرت زهرا (س) به دو شاخصه مهم بر مي خوريم . اولاً دفاع حضرت زهرا (س) از قول خداوند كريم و پيامبر اكرم كه به شهادت تاريخ تعداد كثيرى آن را خود شنيده و مامور رساندن آن به سايرين شده اند مى باشد. (آيه شريفه ام اليوم اكملت لكم دين... و واقعه تارخى غدير خم).
دوم ، موضع گيرى و اقدامات ايشان در مسير تحقق اين مهم.
اين بخش از زندگى حضرت زهرا (س) و اين دفاع كه به قيمت جان نازنين ايشان تمام شده است جهت گيرى يك استراتژى واحد است از سوى حضرت (س) كه محور تغيير ارزشهاى اجتماعي قرار مى گيرد. در يك سو حركت هاى سازشكارانه و عافيت طلبانه اى كه داورى را ساده انگاشته و از پيامدهاى آن بي خبرند و در سويى ديگر افق ديد وسيع و آزاد منشانه اهل بيت (ع) نسبت به تغيير سرنوشت مسلمين بنا به قول قرآن و رسول اكرم (ص) آنچه كه ما در عصر حاضر شاهد عواقب آن بر سرنوشت مسلمين و پي آمدهاى نفاق انگيز و شكاف برانگيز آن بر اسلام عزيز و فرقه ساز آن هستيم.
موضع گيرى حضرت زهرا (س) مبنى بر پايدار ماندن بر بيعتي كه در زمان حضرت رسول (ص) صورت گرفته بود و رو به رو شدن با صدمات و رنجهايي كه بر اين پايدارى متحمل شدند. بخش ديگرى از شاخصه دوم از زندگى سياسى آن حضرت پس از رحلت پيامبر است .
حوادث آينده نه چندان دور دليل نگرانى هاى حضرت زهرا (س) و دلايل جهت گيرى و موضعگيرى ها و افشاگرى هاى حضرت زهرا (س) را بهتر و بيشتر روشن مى كند و خود كه نيازمند مراجعه به انبوه اسناد تاريخى و جريانات سياسى آن روزگار مي باشد.
چگونگي فعاليتهاى آن حضرت در روشن شدن چهره حق و تلاش در يادآوري اصول پايه گذار شده از سوى خداوند و به دست رسول گرامى (ص) و مخالفت با جريانهايى كه قصد تقسيم ارزشها به عنوان غنايم پس از رحلت پيامبر و جايگزينى نظام قبيله اي و استكبارى با هدف باز گرداندن روابط حاكم در گذشته را و هوشياري در مقابل حركات خزنده در جهت بازگشت نظام اقتصادى و سياسي همواره مى تواند راهگشاى زنان در عرصه فعاليتهاى سياسي باشند. زنان امروز با مقابله با رواج ضد ارزشهايى كه با شعارهاي ارزشمند اما دروغين از سوى استكابر سرداده مى شود و در چارچوب سازمانها و شوراهاى به اصطلاح حقوق بشر طراحى مى شود مي توانند نقش تاريخى خود را ايفا كنند.
مسائلي همچون حقوق زنان كه از حنجره اين سازمان ها بيرون مى آيد، خود طراح اسارت و به باد رفتن آزادى و حقوق زنان است. دفاع از ارزشهاي دينى و ملى در برابر قد برافراشتن شعارهاى جهانى و قطعنامه هاى اين سازمان جهت منكوب ساختن آنها وظيفه خطيري است كه زنان عصر حاضر با توجه به حركت تاريخى حضرت زهرا (س) مي توانند اخذ كنند.
- نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى از بعد فرهنگى تغييرات فرهنگى در سايه انتقال اطلاعات و شيوه هاى بكارگيرى صحيح اطلاعات و دانش ميسر است . حضرت زهرا (س) با استفاده از ابزار قدرتمند انتقال اطلاعات به فعاليت در تغيير محور ارزشهاى اجتماعى پرداخته و با حضور فعال خود در عرصه دانش و كسب بالاترين مرتبه آن با بكارگيرى صحيح روشهاى انتقال اطلاعات (مانند ايراد سخنرانى ، خواندن خطابه و ...) به تغيير محور ارزشهاى اجتماعى از بعد فرهنگى پرداختند.
امروز آنچه كه از اين حركت تاريخى حضرت زهرا (س) مورد توجه زنان مسلمان قرار مى گيرد كسب دانش و اطلاعات است.
شناخت راه هاى انتقال آن با توجه به شرايط كنونى زمان حاضر است در حال حاضر بيش از هر قشر ديگرى از سهم واقعى خود در توليد و انتقال اطلاعات و دانش و فرهنگ به دليل كاربرد روشهاى گوناگون استكبارى محروم مى باشند.
عصر كنونى كه عصر انفجار اطلاعات نام گرفته بر خلاف ظاهر اين نام عصري است كه نه تنها زنان بلكه ديگر اقشار جوامع غير استكبارى از دريافت اين اطلاعات اولاً محروم بوده ثانياً در معرض غارت اطلاعات قرار مي گيرند در اين راستا شبكه هاى عظيم اطلاعاتى و نحوه كنترل بر اين شبكه ها بيانگر دقيق اين معناست.
بنابر اين زنان نه تنها در توليد اطلاعات سهم چندانى نداشته بلكه با عدم دسترسى به شيوه هاى صحيح انتقال اطلاعات و دانش در معرض غارت اطلاعات از كشورهايشان از سوى استكبار جهانى قرار مي گيرند.
نقش حضرت زهرا (س) در تغيير محورهاى اجتماعى مبارزه حضرت زهرا (س) با آن نوع زندگى اجتماعى و حيات سياسى است كه خود ايشان درباره اش اينگونه مى فرمايد:
«بدانيد كه فتنه و بلا دو راه است و گرفتار آمدن بر شمشيرها برنده و تسلط تجاوزگران ظالمان و هرج و مرج و آشفتگى و استبداد ستمگران بدانيد كه بيت المالتان به غارت خواهد رفت و وحدتتان از هم پاشيده خواهد شد و بر باد خواهد رفت».
بيانات حضرت زهرا (س) در اين خطبه علاوه بر دلالت بر دلسوزى حضرت زهرا (س) بر سرنوشت مسلمين است كه در اين پيشگويى حكيمانه آمده است. نهيب و هشدارى است بر مسلمانان همه عصرها و نسلها در تصميم گيري‌هاى اجتماعى خود.
بعلاوه عامل بيدارى است برای زنان عصر حاضر در جهت كوشش براى رفع ظلم و تسلط تجاوزگران ظالم بر سرنوشت مردم جهان و دست يافتن آنها به بيت المال (ثروت كشور) و شريانهاى اقتصادى جامعه و سرنوشت جمع بشري اين سخنان گرچه اجتماع آن روز را به حركتى شايسته و كافي در جهت تغييرات لازم اجتماعى و سياسى قانع نكرد اما وظيفه تاريخى حضرت زهرا (س) را در معرض نحوه حركت مسلمين در تصميم گيرى هايشان را به خوبى روشن ساخت.
دفاع زنان از عدالت جهانى ، تأكيد عدم دخالت قدرت هاى استكباري در سرنوشت ملتهاى مظلوم و تحت ستم رفع نابرابريها ايجاد امنيت جهانى از طريق مبارزه اصولى با عاملان نا امنى هاي جهانى ، روشن ساختن سهم ملتها خصوصاً زنان از اقتصادجهانى نتايج عملكرد شبكه هاى اقتصاد جهانى (همچون بانك جهانى و صندوق بين المللى پول و ...) در سرنوشت ملتها و ... در آويختن به حبل المتين الهى و وحدت كلمه مسلمين و مستضعفين جهان همان مبارزه اي است كه شيوه حضرت زهرا (س) بوده و تكامل بخش تاريخى روشن و سيره آن حضرت (س) است .
منابع:
1 – كوثر آيه 1 « انا اعطيناك الكوثر»
2 - تاريخ اسلام
3- منتهى الامال جلد 1 ص 97
4 – امالى صدوق مجلس 41 حديث 7 ، شراف النبى (ص) 436 در نصب پرده بر اتاق و دستبند حضرت زهرا (س)
5– طبرى ج 6 ص 932
6 – تاريخ تحليلى اسلام ص 138
7 – روضه الوعظين جلد 1 ص 151
8 – طبرى ج 6 ص 932
9 – تاريخ تحليلى اسلام ص 138
