شهید سیدمحمدعلی قاضیطباطبایی در سال۱۳۳۳ در تبریز متولد شد. پدرش حاجمیرزا باقر و عمویش میرزا اسدالله، از علمای بنام تبریز بودند. او تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه طالبیه فرا گرفت. در سن ۲۴سالگی، پس قيام تبريز به اتفاق پدرش توسط رضاشاه به تهران تبعيد شد. پس از آن نیز مدت یک سال به شهر مشهد تبعید شدند. در طول اين مدت به دستور رضاشاه پهلوی، خانه ايشان را در تبریز با خاك يكسان كردند. پس از اتمام مدت تبعید، آیتالله قاضیطباطبایی برای تحصیل حوزوی به شهر قم عزیمت کرد و در محضر علمای برجسته و فقیه قم کسب فیض نمود. در سال۱۳۶۹ شهید قاضی برای تکمیل تحصیلات دینی و حوزوی خود از قم به نجف عزیمت کرد و نزد علمای برجسته نجف به کسب علوم دینی پرداخت. ایشان پس از رسيدن به مراتبي از علم و معنويت در سال۱۳۷۲ به ايران بازگشت و در تبريز ساکن شد. با اوجگيری نهضت اسلامی به رهبری حضرت امامخمينی(ره) در سال۱۳۴۲، شهيد قاضیطباطبایی با حضور فعال خويش در صحنههای مبارزه با رژيم پهلوی، در جهت تحقق اهداف متعالي رهبر انقلاب حضرت امامخميني رحمهالله گامهایی مؤثری برداشت. این فعاليتها باعث شد توسط رژيم پهلوی دستگير و به حبس محکوم شود. پس از آزادی از زندان نیز مدتی طولانی را در تبعید گذراند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در مرداد۱۳۵۸ شهید طی حکمی از سوی امام خمینی(ره) به امامت جمعه تبریز و نماینده تامالاختیار امام(ره) در تبریز منصوب شد. آن شهيد بزرگوار در روز عید قربان در حالی که پس از اقامه نماز عید از مسجد عازم منزل بود، به دست اعضاء گروهک منحله فرقان به شهادت رسيد.
آنچه در ادامه میخوانید سیری است بر خاطرات و سیره شهید آیتالله سیدمحمدعلی قاضیطباطبایی به روایت دوستان و آشنایان
تاکید بر مراقبت از نماز
از ویژگیهای برجسته پدرم تاکید ایشان به نماز بود. همیشه به مراقبت از نمازها و ادای آن در اول وقت توصیه داشت. همواره میگفت: «کثیرالصلاه باشید که هیچ چیز به اندازه نماز، شما را به خدا نزدیک نمیکند.»
حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدتقی قاضیطباطبایی(فرزند شهید)
نماد تربيت دينی
آيت الله قاضیطباطبایی يکي از تربيتيافتگان مکتب اسلام بود که تمامي اعمال و حرکاتش برگرفته از قرآن مجيد و احاديث اهل بيت(ع) بود. رفتار محترمانه، برخورد متواضعانه و ملايم ايشان زبانزد بود. يک روز به مناسبتي، يکي از مخالفين سرسخت ايشان که لباس روحانيت به تن داشت، به منزل ایشان آمد. بیدرنگ سيد بزرگوار تمام قد به پای او بلند شد و احترامش کرد. بعد از رفتن ايشان، فردی از نزديکان آيتالله قاضی گفت: «آقا! اين شخصيت دشمنی سرسختی با شما دارد. چرا اين قدر احترامش کرديد!» ايشان فرمودند: «به 2 دليل اولا ايشان مهمان ما بود و احترام مهمان واجب است ولو با من مخالف باشد؛ ثانيا بايد قداست لباس روحانيت حفظ بشود.»
حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدتقی قاضیطباطبایی(فرزند شهید)
تهجد و شب زندهداری
نکتهای که تاکنون کمتر به آن اشاره کردهام تهجد و زهد و بیدار بودن ایشان قبل از طلوع فجر بود. مرحوم پدرم اکثرا قبل از نماز صبح، نماز شب را به جا میآورد. حتی یادم هست دعاهای به خصوصی میخواند و برای مومنین طلب مغفرت و استغفار میکرد.
حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدتقی قاضیطباطبایی(فرزند شهید)
در سنگر دانش
از ویژگیهای شخصیتی آیتالله قاضی، وجود علم وافر در ایشان بود. وی گذشته از آن که مقالاتی مفید در مجلات دینی عرب زبان از خود به یادگار گذاشته است، صاحب تالیفات زیادی نیز هست. در مجموع حدود بیش از 40 اثر مکتوب از آن بزرگوار در موضوعات مختلف به یادگار مانده است. تحقیق درباره اربعین، تعلیقات بر انوار نعمانیه، مقدمه بر کتاب جنة الماوی، تاریخ قضا در اسلام، تقریرات اصول آیت الله حجت کوه کمری، حاشیه بر کفایة الاصول آخوند خراسانی، تنها بخشی از تالیفات این دانشمند شهید است.
ادب کردن مامور ساواک
بعد از اسکان در بافت کرمان، هر روز یک مامور ساواک برای حضور و غیاب تبعیدی به محل سکونت ایشان سر میکشید. آیتالله قاضی در اتاقی کوچک و محقر زندگی میکرد، که از سطح حیاط دو پله پایینتر بود. مامور ساواک طبق تعلیماتی که از طرف سازمان به او داده شده بود، با گستاخی رفتار میکرد و به جای وارد شدن از در اتاق، با کفش از پنجره میپرید وسط اتاق و با حالت غرور و خود خواهی و صدای خشن و ناهنجار دستور میداد زود باش امضا کن... چند روز بدین منوال گذشت و آیتالله قاضی چند بار به ایشان تذکر داد که ادب را رعایت کند؛ ولی او گوشش بدهکار نبود. در یکی از روزها هنگامی که آن مزدور با همان رفتار همیشگی وسط اتاق پرید، سید دلاور بلافاصله کتاب سنگین و ضخیم «المنجد» را برداشت و محکم پس گردن مامور کوبید و فریاد زد: «مگر نگفتم مودب باش...»
حجتالاسلاموالمسلمين سيداسماعيل موسوياصل
متوکل عباسی؛ پهلوی
ایشان شبهای چهارشنبه در مسجد شعبان سخنرانی میکرد. شبی درباره متوکل عباسی سخن میگفت. به همین علت ساواک ایشان را دستگیر کرده بود و به ایشان گفته بودند: «شما متوکل را نمیگویید، منظور شما اعلیحضرت است.» آقا در پاسخ گفته بود: «من متوکل را میگویم، شما میگویید پهلوی را میگویم. بله، پهلوی را میگویم.» شهید قاضی بسیار نترس و شجاع بود.
حجتالاسلام والمسلمین سیداسماعیل موسویاصل
پیام امام خمینی(ره) پس از شهادت آیتالله قاضیطباطبایی
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
با کمال تأسف ضایعه ناگوار شهادت عالِم مجاهد، حجتالاسلام والمسلمین، آقاى حاج سیدمحمدعلى قاضیطباطبایی-رحمهاللهعلیه- را به عموم مسلمانان متعهد و علماى اعلام مجاهد و مردم غیور مجاهد آذربایجان و خصوص بازماندگان این شهید سعید تسلیت عرض و از خداوند متعال صبر انقلابى براى مجاهدین راه حق و اسلام خواستارم.
ملت عزیز برومند ایران و آذربایجانیان غیرتمند عزیز باید در این مصیبتهاى بزرگ که نشانه شکست حتمى دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتوانى و خودباختگى آنان است، هر چه بیشتر مصمم و در راه هدف اعلاى اسلام و قرآن مجید بر مجاهدات خود افزوده و از پاى ننشینید، تا احقاق حق مستضعفین را از جباران زمان بنمایند.
عزیزان من، در انقلابى که ابرقدرتها را به عقب رانده و راه چپاولگرى آنان را از کشور بزرگ بسته است، این ضایعات و ضایعات بالاتر، اجتناب ناپذیر است... شهادت در راه خداوند زندگى افتخارآمیز ابدى و چراغ هدایت براى ملتهاست. ملتهاى مسلمان باید از فداکارى مجاهدین ما در راه استقلال و آزادى و اهداف مقدسه اسلام بزرگ الگو بگیرند و با پیوستن به هم سد استعمار و استثمار را بشکنند و به سوى آزادگى و زندگى انسانى بروند. از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و رحمت و مغفرت براى شهداى راه حق و شهید سعید قاضیطباطبایی خواستارم.