بیوتروریسم و ارتباط با تروریسم
تروریسم، به معنای ایجاد ترور و وحشت است. ایجاد ترور و وحشت برای اهدافی که تروریست باشد که تروریست میتواند گروه، فرد و… باشد. فردی که بخواهد با ایجاد رعب و وحشت به هدف خود برسد، تعریف واژه ترور است. اما بحث بیوتروریست، برخلاف ترور عادی که از سلاح و تفنگ و انفجار و انواع سلاحهای گرم و سرد استفاده میشود که فرد آن رعب و وحشت را ایجاد کند، جامعه ای که بترسد نیز قابل تسلیم است. تروریست حق نیست، باطل است؛ اما به دلیل غلبه ترس و وحشت، تسلیم میشود. اگر به جای استفاده از اسلحه و تفنگ و توپ و تانک، از عوامل بیولوژیک استفاده کنید، بیوتروریسم خواهد بود. تاریخ بیوتروریسم به هزاران سال قبل برمی گردد. بشر بیماری را میشناخته و آدمی که مریض میشود، ضعیف میشود و یا کشته و مصدوم میگردد. در این بین عوامل بیولوژیک به چند دسته قابل تقسیم است: میتواند میکروب ها، ویروس ها، قارچ ها، انگل ها، سموم، گیاهی، جانوری، دریایی و … باشند. بشر برخی را از قدیم شناخته است. چنانچه ابوعلی سینا در این مورد سخن گفته است، بنابراین بسیار قدیمی است. اما در بیوتروریسم نوین و با توسعه فناوری نوین، علم، تکنولوژی میکروب شناسی، ویروس شناسی و بیماری هایی نوین ژنتیک به بعد بایوتکنولوژی و فناوریهای فوق العاده نوینی رسیده است. بنابراین لبه این سلاح روز به روز تیزتر و برنده تر شده است.
اما این که بیوتروریسم چرا تا این حد در دنیا مهم شده است، به این دلیل است که روز به روز سیستمهای تشخیص و شناسایی سلاح توسط کشورها و بشر گسترش پیدا کرده است. سیستمهای امنیتی کشورها به شدت مجهز به پیشگیری از مبادله اسلحه و مواد مخدر پیش رفته است. چنانچه در کشور ما مدتها است که خبری از انفجار و ترور با سلاح نیست، این امر به دلیل اشراف اطلاعاتی و توانمندی ما در کشف و شناسایی سلاح ها است، در کشورهای دیگر نیز به همین صورت است. از طرف دیگر دانش و فناوری بیولوژیک نیز بسیار توسعه پیدا کرده است. لذا تروریست ها به دنبال رسیدن به اهداف خود هستند، آنها میدانند که بدون استفاده از سلاح گرم و آشکار میتوانند منطقه را به آشوب بکشند. به عنوان مثال توسعه بیماری در یک کشور میتواند منجر به بروز فاجعه شود و در یک منطقه و در یک گروه میتواند منجر به ایجاد فاجعه کند. چرا که مردم به شدت به مسئله سلامتی خود حساس هستند. گذشته از این نیز باید توجه داشت که در حال حاضر واژه جدیدی به نام بیوتروریسم انتحاری رواج یافته است. یعنی دیگر به کسی بمب نمی بندند. شخصی را به ویروس میکروبی بیمار میکنند و این شخص دورهی کمون را طی و از مرز گذر میکند وارد شهر هدف میشود و به بین جمعیت میرود .
علل توجه روزافزون به بیوتروریسم
بیوترریسم بر طبق تعریف آن از عوامل بیولوژیک برای بیمار کردن، صدمه زدن و یا کشتن انسان استفاده میکند. در آگرو تروریسم هم از عوامل بیولوژیک بیماری زا علیه دام و گیاه استفاده میکنند که در واقع فود تروریسم یا تروریسم غذایی هم هست. بسترهای اعمال بیوتروریسم باعث از بین رفتن امنیت غذایی و شیلات میشود و یا آب، هوا و خاک را آلوده میکند. در این بین باید توجه داشت که شناخت بیوتروریسم بسیار سخت بوده و همین امر تبدیل به مبحث روز شده است.
در گذشته کشورهایی به بیوتروریسم توجه کرده اند و نمودها و نشانه هایی از رویکردهای بیوتروریسمی موجود است. در این بین اسناد بسیار زیادی موجود است. کشورهای پیشرو مانند ژاپن از سالها قبل شروع کرده اند و تاریخ بسیار هراس انگیزی از قدرت را دارند.، به طوری که میتوانستند یک میلیون کک تولید کند. فردی به نام سرهنگ شیرو ایشی در جنگهای بیولوژیکی هیولایی بود. ژاپنی ها بر روی اسیرهای چینی تستهای بیولوژیک انجام میدادند. چنانچه اکنون نیز چین و ژاپن هنوز اختلافاتی دارند. در واقع هر چند ژاپن در این زمینه واقعا سابقه وحشتناکی داشت ولی با دو بمب آمریکا ژاپن تسلیم میشود و آمریکا شیرو ایشی را فرا میخواند و در سال 1945 او غول بیولوژیک دنیاست در خدمت قرار میگیرد و آمریکا در طول چند سال تبدیل به غول بیولوژیک دنیا میشود، زیرا دانش را از این سرهنگ میگیرد و در مریلند مرکز بیولوژیک جنگهای آمریکا ایجاد میشود و منجر به ایجاد سابقه طولانی برای آمریکا به لحاظ بیولوژیکی میشود.
در دهههای گذشته بیوتروریسم مهم نبود، اما ناگهان مانند بمبی در تاریخ 17 سپتامبر 2001 منفجر شد. در 17 سپتامبر، 25 پاکت معروف سیاه زخم در آمریکا پخش شد که تبدیل به پروندههای American Untracks شد. این موضوع باعث شد که بیوتروریسم مانند بمب منفجر شود و واژه بیوتروریسم در دهان همه افتاد. همچنین هزاران پاکت ها به ایران هم رسید. در این جا اتفاق بدتری هم رخ داد. این اتفاق به گوش تروریست ها رسید. یعنی تا این جا بیوتروریسم چندان مورد توجه نبود و تنها در اسناد، مدارک علمی، ژورنالهای تخصصی وجود داشت. لذا تروریست ها در ابتدا نمی دانستند که بیوتروریسم چیست، اما بعد از توجه و تاثیر و اینکه میتواند یک کشور را اشغال کند توجه به بیوتروریسم جدی شد و در خاورمیانه مطرح و تهدیدی بزرگ برای امنیت کشورها شد. لذا تروریسم جدی و حوادث بیوتروریستی در ایران و در دنیا اتفاق افتاد. در واقع بیوتروریست ها در ابتدا ضعیف بودند و کم کم مجهز شدند. چنانچه اسنادی وجود دارد که نشان میدهد داعش در حال مجهز شدن به عوامل بیولوژیک است.
قدرتهای عمده بیوتروریسم در دنیا
آمریکا، انگلیس از جمله قدرت ها عمده بیوتروریسم در دنیا هستند، شاید اسرائیل در راس همه آن ها قرار گیرد. مرکز تحقیقات بیولوژیک اسرائیل با حدود 300 متخصص پنهان ترین مرکز تحقیقات بیوتروریسم دنیاست و سنتز مواد را انجام میدهند. آنها دارای اتاق فکر بوده و هر بار عنصری مانند آب، هوا یا غذا و گاهی دارو را مورد هدف قرار میدهند و واکسن هایی را آلوده میکنند. در همین حوزه آنها ودی حداد را با یک شکلات ترور کردند و جرج مارکوف را با ماده ای بیولوژیک به نام رایسین ترور کردند. منشا این ترورها از آمریکا، اسرائیل، انگلیس و برخی از تروریستهای منطقه است. با این حال در کشور ما هر چند در گذشته دشمنان ده ها نفر را به شیوه بیوتروریسم ترور کرده اند ( آقای ربانی املشی را بدون تردید با روش بیولوژیک ترور کردند.) اما ما در حال حاضر جلوی این مسئله را گرفته ایم و میدانیم که چطور در مقابل آن دفاع کنیم. یعنی در طول سالها ما موانع را آموزش داده و کشور امن است. در همین میان چند ماه پیش فاش شد که دشمنان تلاش کرده اند پنجاه نقطه تهران را بمب گذاری کنند. من فکر میکنم این پوششی برای عملیات اصلی بود تا که سرو صدا و وحشت ایجاد و در پشت سر عوامل بیولوژیکی را پخش کنند.
منبع: مرکز بین المللی مطالعات صلح