اسدالله لاجوردی (17)

غلامعلی پاشازاده

لاجوردی زندانبانی بود که به زندانی ها به چشم یک مشت جنایتکار حرفه ای نگاه نمی کرد ، از نظر او زندانی ها انسان هایی بودند که فقط می بایست از جامعه دور نگه داشته شوند تا هم تنبیه شوند و هم در مواردی افکار مسموم خود را به دیگران انتقال ندهند

Lajevardi03

• تغییر و تحولات در نظام اداری

نخستین سال خدمت لاجوردی در سازمان زندان ها ، صرف فضا سازی برای انتشار افکار مدیریتی خاص او شد . اقدامات او در وهله ی نخست به دلیل غیر مرسوم بودن بازتاب های مثبت و منفی زیادی را به همراه داشت .

برای نمونه لاجوردی مخالف دستگاه عریض و طویل " در باز کن اتاق مدیریت " بود و از نخستین اقداماتش در عرصه ی نظام اداری تصمیم های او در جهت حذف موانع متعدد دسترسی به ریاست بود . از لاجوردی در اولین جلسه ی اختصاصی با مدیران ارشد سازمان ، شیوه ی عمل خود را بیان و اعلام کرد :

" برای من خطوط سیاسی و جناحی اهمیتی ندارد ، من در کار تنها به عملکرد افراد می اندیشم ." (1)

 

این صراحت لهجه تا حدودی خط مشی آتی او را مشخص ساخت . لاجوردی در عمل تغییرات مهمی در سازمان زندان ها ایجاد کرد ، از جمله از آن پس همایش های مدیران در محیطی ساده برگزار می شد ، شعارگویی و تبلیغات ، جای خود را به کار و عمل دادند ، دفاتر عریض و طویل اداری مشمول دستور تعدیل نیرو شد و نخستین آنها دفتر روابط عمومی و تبلیغات بود ، زیرا لاجوردی عقیده داشت اقدام و عمل صحیح ، خود بهترین تبلیغ است . جشن ها و مهمانی های گروهی به طور کلی در سطح ادارات حذف شد . مبلمان ها به صندلی های ساده و ماشین های لوکس مدیران به پیکان تبدیل شدند .

تحولات جدید تنش هایی را نیز به همراه داشت ، به خصوص طرح تعدیل نیرو که بازتاب آن به سرعت دامن ادارات کل استان ها را گرفت ، از همان روزهای آغازین برخی ادارات کل و استان ها ، وسایل نقلیه و اتاق های مجلل مدیران خود را تغیر دادند و سعی کردند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند ، اما برخی از مدیران هم وقتی اوضاع را مطابق خواست خود نیافتند ، پیش از آن که دچار معضل شند ، خود از کار کناره گرفتند .

آنچه بیش از همه باعث توفیق لاجوردی در ایجاد تغییرات می شد ، این بود که همه ی سختی ها را نخست بر جان خود می خرید و سپس آن را به زیر دستان امر می کرد . او مقید بود به حرفی که می زند عمل کند و از شعار و تبلیغات دروغین پرهیز می کرد .

در مصرف بیت المال دقت بسیار به خرج می داد و حتی از به کار گرفتن محافظان امینی و تردد با اتومبیل های تشریفاتی پرهیز می کرد ، در عین حال در انجام وظیفه ای که به او محول شده بود سخت کوش و خستگی ناپذیر بود .

 

Lajevardi10

• خط مشی و دستورالعمل ارشادی _ اجرایی

لاجوردی زندانبانی بود که به زندانی ها به چشم یک مشت جنایتکار حرفه ای نگاه نمی کرد ، از نظر او زندانی ها انسان هایی بودند که فقط می بایست از جامعه دور نگه داشته شوند تا هم تنبیه شوند و هم در مواردی افکار مسموم خود را به دیگران انتقال ندهند .

رئیس سازمان زندان ها بارها در سخنان خود تصریح می کرد که " قصد نظام مقدس جمهوری اسلامی از کیفر و زندانی ، انتقام جویی و شکنجه نیست " ، و به کارکنان و مدیران زیر دستش یادآوری می کرد که کیفر مجرم ، صرفاً در اختیار مقام و مرجع قضایی است .

اگر قاضی مجرمی را به زندان محکوم کرد ، فرد فقط باید محدودیت زندان و جدایی از جامعه را تحمل کند ، اما سایر کیفرها مانند ترشرویی ، پرخاش ، تحقیر ، خشونت و ... علاوه بر آن که اثرات سازنده ی زندان را خنثی خواهد کرد ، موجب عذاب اخروی نیز خواهد شد .

لذا زندانبان باید سخنش نافذتر و شیرین تر از معلم ، نگاهش عمیق از روانکاو ، کردار و اعمالش مؤثرتر از هر صاحب و رفیق ، اخلاقش فراتر از هر پدر دلسوز و مهربان و قدرتش مساوی و منطبق بر قانون (نه خودباخته و نه دیکتاتور و زورگو) باشد .

لاجوردی مسئولیت خود را در سمت ریاست سازمان زندان ها منتی از جانب خداوند می داند که وظیفه معلمی و بازپروری عده ای از انسان های مطرود از جامعه را بر او و همکارانش ارزانی داشته است . او معتقد است کسی که از این منصب برخوردار می شود باید اصل را رسیدگی به وضع زندانیان قرار دهد ، نه موقعیت و جایگاه خود و باید تمامی همتش را برای اداره ی سالم زندان به کار گیرد . (2)

 

با چنین بینش و اعتقادی ، لاجوردی فرازهایی از خط مشی خود را در سمت جدید در نامه ای خطاب به یکی از مسئولان مملکتی آورد . این نامه که پس از تدوین و انتشار " منشور زندان بنایی لاجوردی " لقب گرفت ، می تواند سندی از نحوه ی عملکرد یکی از مدیران نظام جمهوری اسلامی باشد .

لاجوردی به زندانبانان نظام جمهوری اسلامی توصیه می کند در مسیر بارور ساختن روح و اندیشه ی انسان های در بند ، به این نکات توجه داشته باشند :

1. " تلقی ما از زندانی بر این اصل باشد که او یک انسان قابل تغییر و در حال تنبه و آموزش است ، نه یک خاطی جنایتکار در حین ارتکاب جرم .

2. برای زندانی شخصیت قائل شویم و تمامی تلاش خود را در جهت بازگرداندن شخصیت حقیقی و پنهانش به کار گیریم و با او با احترام ، با محبت و بسیار دوستانه و مؤدبانه برخورد کنیم و اجازه ندهیم هیچ مأموری به حریم شخصیت زندانی اهانت کند .

3. از آنجا که بی سوادی می تواند یکی از علل وقوع جرم باشد ، همت گماریم بی سوادی از زندان ها رخت بربندد و هر زندانی بی سواد اجباراً به حداقل سواد خواندن و نوشتن دست یابد .

4. از آنجا که بیکاری و فراوانی اوقات فراغت نیز یکی از زمینه های فراهم ساز افکار انحرافی و نهایتاً بزهکاری است ، تا آنجا که امکانات بالفعل اجازه می دهد (یا شرایط به فعلیت درآوردن امکانات بالقوه وجود دارد) ، با ایجاد کارگاههای مختلف به این مهم تحقق بخشیم و در صورت عدم امکانات کارگاهی ، با تهیه ی لوازم و ابراز مورد نیاز کارهای دستی و هنری حتی درون بندها و اتاق ها (با رعایت کامل مسائل ایمنی) اشتغال همگانی را برای زندانیان فراهم آوریم .

5. از آنجایی که هر انسانی به رفیق و همدم سخت نیازمند است و از طرفی لازم است در جهت رشد و تکامل خود کوشا باشد و از سویی دیگر محیط زندان ها معمولاً جایگاه انسان های خطاکار و بعضاً بزهکاران حرفه ای و مجرمین به عادت است ، سالم ترین دوست و بهترین وسیله ی سرگرمی و تکامل کتاب است ، لذا زندانیان می توانند از کتاب های موجود در کتابخانه ی زندان و حتی درون بندها با رعایت ضوابط استفاده کنند .

و در صورتی که مایل باشند می توانند از طریق فروشگاه یا مأمور خرید زندان و یا مسئول فرهنگی با هزینه ی شخصی کتابخانه ی مورد نظر خود را مشروط بر این که اولاً وورد آنها به زندان ممنوع نباشد ، ثانیاً هنگام آزادی به کتابخانه ی زندان اهدا کنند ، تهیه نمایند .

6. از آنجا که می توان پذیرفت عقل سالم در بدن سالم است ، بر مسئولان زندان هاست که ورزش را برای همه ی زندانیان اجباری کنند تا از خمودی و کسالت جدا شوند . این امر در خصوص جوانان و نوجوانان اثرات بسیار مثبتی را به بار می آورد و موجب صرف انرژی متراکم آنها در مسیر مطلوب و منطقی می گردد .

 

Lajevardi09

7. از آنجا که بیشترین مسئولیت رسیدگی به وضع خانواده ی زندانیان از سوی انجمن حمایت از زندانیان به عهده ی مسئولان زندان ها محول شده ، بر مسئولان زندان هاست که حضور فعال و مستمر در زندان ها داشته باشند و مشکلات شخصی و خانوادگی آنها را از نزدیک بررسی کنند و در رفع آنها (در حد امکان) بکوشند .

8. با برخوردهای اخلاقی ، عاطفی و سالم مان به زندانی امکان دهیم تا بتواند بدون اضطراب و واهمه ، انتقادات و مسائلش را با ما در میان بگذارد و مطرح نماید .

9. اگر خدای نخواسته ، کوچکترین تخلفی یا سوء استفاده ای از مأموری مشاهده شود ، بدون اغماض سریعاً و قاطعاً برخورد شود تا انشاءالله محیطی سالم و سالم ساز به ارمغان آوریم .

10. لازم است کلیه ی درمانگاه ها ، خوابگاه ها ، باشگاه ها ، آشپزخانه ها ، حمام ها ، توالت ها ، محوطه ها ، هواخوری ها و ... پیوسته مورد بازدید مسئولان قرار گیرد تا اگر نقیصه ای مشاهده شد ، از گسترش آن جلوگیری و نسبت به رفع آن اقدام شود .

11. زندانیانی که مایل باشند (با ذکر نام و یا بدون ذکر نام) می توانند سرگذشت خود را برای تنبه و عبرت دیگران مکتوب و یا برای مسئول زندان و یا مسئول فرهنگی بیان نمایند . در صورت لزوم و رضایت آنان صدای آنها ضبط و به دفتر طرح و برنامه ی سازمان ارسال شود .

12. رمزها ، کنایه ها ، اشارات ، اصطلاحات و واژه های خاص زندانیان گردآوری و با شرح و تبیین آنها به دفتر طرح و برنامه ی سازمان ارسال شود .

13. برای هر یک از زندانیان پرونده ی شخصیتی تشکیل و کلیه ی منش ها ، رفتارها ، برخوردها ، تخلفات ، جرایم ، خدمات ، فعالیت ها ، خلقیات ، اثرگذاری ها ، تأثیر پذیری نسبت به تنبیهات و تشویقات ، تغییرات روحی و عملی ، عوامل مؤثر در تغییر و تحول ، تنوع بزه ، سوابق و ... در آن ثبت شود .

14. نسبت به بهداشت ، درمان ، تغذیه ی سالم و کافی و محل نگهداری اطفال ، نوجوانان و جوانان به ترتیب دقت بیشتری به عمل آید و در امر تریبت و بازپروری آنان فعالیت و تلاشی بیش از بزرگسالان اعمال شود ." (3)

 

اکنون ببینیم لاجوردی برای آن که به افکار خود جامه ی عمل بپوشاند ، از چه راهکارهایی استفاده کرد و چگونه منشور زندانبانی خود را به مرحله ی اجرا در آورد . در ادامه برای تمامی نکاتی که لاجوردی آنها را اساس کار خود می دانست ، شواهدی ارائه خواهد شد تا نشان دهد او تا چه اندازه عملگرا بود و سخنانش تنها جنبه ی تئوری و تبلیغاتی نداشت .

 

 

پی نوشت:

 

1. مظفر الوندی ، لاجوردی از نگاهی دیگر ، بنیاد فرهنگی شهید لاجوردی ، تهران ، 1381 ، ص 6

2. سند شماره ی 31 از مجموعه ی حاضر

3. سند شماره ی 32 از مجموعه ی حاضر

 

اسدالله لاجوردی (16)


دی 1402
شنبه 1 شنبه 2 شنبه 3 شنبه 4 شنبه 5 شنبه جمعه
1
2
3
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
18
19
21
22
23
28
29